۱۰ دلیل اصلی در کاهش قدرت پیشرانه
ضعیف شدن عملکرد خودرو در طی زمان، یکی از آشناترین اتفاقاتی است که تمام رانندگان آن را تجربه کردند. به هر حال هرچه کارکرد خودرو بیشتر شود، مسلما با استهلاک بیشتر قطعات آن، نمی‌توان مانند هنگامی که صفر کیلومتر بوده است، عملکرد خوبی از آن شاهد بود. ولی آیا به دلایل این اتفاق فکر کرده‌اید؟ احتمالا در سرویس‌های دوره‌ای فقط بخشی از خودرو (روغن موتور، فیلتر هوا و ...) بررسی می‌شود. معمولا مقصر کاهش عملکرد و قدرت خودرو در بخشی از پیشرانه یا قطعات مربوط به آن است. در ادامه به ۱۰ مورد که بیشترین دخالت را در ضعیف شدن عمکلرد پیشرانه دارند، بررسی می‌کنیم.
مواردی که بررسی می‌کنیم برای دوست‌داران خودرو و مباحث فنی آن، کاملا آشنا هستند؛ ولی برای ساده کردن درک این موارد، هر مرحله را قدم به قدم از ساده به مشکل و مشکلاتی که تعمیر آن‌ها بی دردسر است تا مسائلی که نیازمند تعمیر اساسی است، توضیح می‌دهیم. شاید با درک این موارد، از این به بعد برخی از تعمیرات خودرو را خودتان انجام دهید. برای بررسی مواردی که باعث کاهش قدرت و عملکرد خودرو می‌شوند، چهار دسته‌بندی مشخص کردیم: قطعات مربوط به هوارسانی، سوخت، تراکم موتور و شمع‌ها. همانطور که می‌دانید، رفع مشکل هوارسانی به موتور و تعویض فیلتر هوا، یکی از ساده‌ترین راه‌های زنده کردن طراوت پیشرانه و نفس کشیدن آن است. سیستم اگزوز و سیم گاز نیز می‌توانند مشکلات بزرگی ایجاد کنند؛ بخصوص مشکلات سیم گاز که در خودروهای با کارکرد بالا بسیار رایج هستند.
در بخش سوخت‌رسانی، مشکلات انژکتور و پمپ سوخت معمولا بیشترین تأثیر را در کاهش عملکرد دارند. تعویض این دو قطعه با اینکه به راحتی تعویض فیلتر هوا نیس؛، ولی در بیشتر خودروها دسترسی به آن‌ها راحت است. یکی از مشکلاتی که تشخیص آن مشکل است، مستعد بودن پمپ‌های سوخت به ضعیف شدن در کارکرد پیشرانه با دور موتور بالا است؛ چرا که در دور موتور پایین عملکرد پمپ سوخت همچنان قابل قبول باقی می‌ماند.
مقاله‌ی مرتبط: نگاهی به بهبود‌های پیشرانه احتراق داخلی در دهه گذشته
دو بخش آخر که تعمیرات آن راحت نیست و حتما باید دانش و تجهیزات مورد نیاز را به همراه داشت، به کارکرد کلی خودرو مربوط است. به‌عنوان مثال، با سایش و فرسودگی رینگ‌های پیستون‌ها، تراکم موتور و مخلوط سوخت و هوا نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ رسوبات مجموعه سوپاپ و دیواره‌ی سیلندر هم باعث کاهش تراکم سوخت و هوای موتور می‌شوند. برای از بین بردن رسوب، چندین افزودنی به بنزین وجود دارد؛ ولی در صورت شدید بودن این مشکل، باید کل موتور باز شود. مشکل بعدی که رفع آن آسان است، تعویض شمع‌ها است؛ در صورت عیب در شمع‌ها، خطای جرقه اتفاق می‌افتد که اولین نشانه برای تعویض آن‌ها است. در ادامه هر بخش را به‌طور جداگانه بررسی می‌کنیم.
به‌طور کلی، خودروهای با پیشرانه‌ی احتراق داخلی و بخصوص بنزینی، به چهار مورد اساسی برای اشتعال نیاز دارند.
هوارسانی
فیلتر هوا: رفع مشکل فیلتر هوا یکی از ساده‌ترین موارد است. فیلترهای هوا در طول زمان کثیف می‌شوند و به دلیل گرفتگی آن‌ها، هوای مورد نیاز پیشرانه تأمین نخواهد شد. در این شرایط پیشرانه باید فشار بیشتری وارد کند تا هوای لازم را دریافت کند. در نتیجه به دلیل نرسیدن هوای کافی، حداکثر قدرت پیشرانه آزاد نمی‌شود.
سیم گاز: در خودروهایی که سیم گاز اصطلاحا مکانیکی است، در طول زمان و کارکرد خودرو، شل شدگی آن رایج است. با شل شدن سیم گاز، تمام پتانسیل پدال گاز به موتور منتقل نمی‌شود؛ چرا که هوای مورد نیاز تأمین نخواهد شد. تنظیم سیم گاز کار بسیار آسانی است.
مبدل کاتالیست: این بخش از اگزوز به دلیل مرتبط بودن با ترکیب زیاد بنزین و هوا در طول زمان فرسوده می‌شود و کارایی خود را از دست میدهد که تأثیر مستقیمی بر عملکرد خودرو می‌گذارد.
مافلر (صداخفه‌کن یا منبع اگزوز): مافلر هم مانند مبدل کاتالیست در طول زمان فرسوده می‌شود. با کارکرد بیشتر مافلر، رسوبات ایجادشده باعث کاهش جریان هوای اگزوز می‌شود. حتی با کارکرد مشخص، معمولا بخشی از مافلر کاملا زنگ می‌زند و کارایی خود را از دست میدهد.
سوخت‌رسانی
انژکتور: انژکتور به‌عنوان بخش مهمی از پیشرانه، در نتیجه‌ی مشکلات حرارتی موتور و سوخت بی‌کیفیت، فرسوده می‌شود. در صورت ایجاد مشکل در انژکتور، خطای جرقه و کاهش نسبت تراکم هوا و سوخت کاملا قابل پیش‌بینی است که منجر به کاهش قدرت و عملکرد می‌شود.
پمپ سوخت: در طول زمان و کارکرد بالای خودرو، پمپ سوخت کارایی خود را از دست میدهد. اولین نشانه از مشکل داشتن پمپ سوخت، عملکرد ضعیف در دور موتور بالا است؛ چرا که در دور موتور پایین، پمپ سوخت عملکرد خود را حفظ می‌کند. به‌عنوان مثال در سربالایی‌ها، پمپ سوخت توانایی سوخت‌رسانی را خود را از دست میدهد و نبود قدرت کافی پیشرانه کاملا احساس می‌شود.
نسبت تراکم
رینگ‌های پیستون: با گذشت زمان و کارکرد بالا، رینگ‌های پیستون‌ها فرسوده و باعث نشتی مخلوط بنزین و هوا به کارتر می‌شوند. به همراه این مشکل، تراکم سوخت و قدرت به شدت کاهش می‌یابد. برای جلوگیری از ایجاد این مشکل، باید روغن موتور به‌موقع تعویض شود تا با وجود روغن موتور، رینگ‌ها سایش پیدا نکنند. در صورت فرسوده شدن رینگ‌های پیستون، اساسا موتور باید کاملا باز شود.
رسوب در سوپاپ: مشکل رسوب در سوپاپ‌های ورودی بخصوص در پیشرانه‌های تزریق مستقیم بنزین که فاقد پورت تزریق و مجهز به سیستم تهویه کارتر مثبت (PCV) هستند بسیار جدی است. با ایجاد رسوب در سوپاپ، کاهش تراکم و البته مشکل بک‌فایر ایجاد می‌شود. رسوبات سوپاپ در بخش هوارسانی به موتور و مخلوط هوا و بنزین نیز تأثیر گذار است.
شمع
شمع‌ها: مشکلات شمع‌ها با گذشت زمان و کارکرد بالا ایجاد می‌شود که با سوخت، روغن و رسوبات کربن مرتبط است. رایج‌ترین مشکل، خطای جرقه است که با تعویض شمع رفع می‌شود.
ناک زدن: با نشست رسوب در دیواره‌ی سیلندر و پیستون‌ها، حرارت بالا می‌روأ و مشکل ناک زدن به وجود می‌آید. پیشرانه برای غلبه بر ناک زدن، تاخیر جرقه زدن را زیادتر می‌کند که این کار باعث کاهش قدرت و عملکرد می‌شود.
***
بخش زیادی از کاهش قدرت خودرو یا اصطلاحا فرار کردن اسب‌های موتور، با جلوگیری از مشکلات ذکرشده و رسیدگی به‌موقع به آن‌ّها قابل برطرف کردن است. اما به هر حال با کارکرد بسیار بالای خودرو، فرسودگی کلی قطعات آن اجتناب‌ناپذیر است. شاید حداقل با رعایت کردن این موارد، عمر خودروی شما بیشتر شود.
برای درک بیشتر این موارد، می‌توانید ویدئوی تهیه‌شده توسط کانال یوتیوب «مهندسی به زبانی ساده» را تماشا کنید.